Projekt pt. „Odtworzenie pomnika nagrobnego księcia Konstantego Ostrogskiego w Soborze Uśpieńskim (Zaśnięcia Matki Bożej) Narodowego Kijowsko-Pieczerskiego Rezerwatu Historyczno-Kulturalnego”.
Narodowy Kijowsko-Pieczerski Rezerwat Historyczno-Kulturalny przygotował projekt pt. „Odtworzenie pomnika nagrobnego księcia Konstantego Ostrogskiego w Soborze Uśpieńskim (Zaśnięcia Matki Bożej) Narodowego Kijowsko-Pieczerskiego Rezerwatu Historyczno-Kulturalnego”.
Dynastia książąt Ostrogskich reprezentuje okres historii wspólny dla narodów ukraińskiego i litewskiego; okres, w którym Ukraina i Litwa były połączone w jedno państwo – Wielkie Księstwo Litewskie. Jednym z najznakomitszych przedstawicieli tego rodu był książę Konstanty Ostrogski (1460–1530), który nosił tytuły kasztelana wileńskiego, marszałka ziemi wołyńskiej, starosty łuckiego, namiestnika winnickiego i bracławskiego, starosty zwinogródzkiego.
Książę Konstanty Ostrogski zasłynął jako jeden z najsłynniejszych wodzów XVI-wiecznej Europy, który na przestrzeni całej swojej kariery wojskowej wziął udział w ponad trzydziestu bitwach i tylko w dwóch z nich poniósł porażkę. Najsłynniejsze zwycięstwo książę odniósł w bitwie pod Orszą (1514 r.), gdzie zostało rozgromione 40-tysięczne wojsko Księstwa Moskiewskiego.
Konstantego Ostrogskiego uznaje się za jednego z najhojniejszych mecenasów klasztoru Kijowsko-Pieczerskiego. Aktywnie uczestniczył on w odbudowie soboru Zaśnięcia Matki Bożej po ataku Tatarów krymskich w 1482 r. Z jego środków odrestaurowano oraz odnowiono freski naścienne, wykonano nowy rzeźbiony ikonostas, obok postawiono kaplicę św. Jana Teologa.
Konstanty Ostrogski zmarł dn. 11 września 1530 roku w Turowie. Zgodnie z testamentem, został pochowany w soborze Zaśnięcia Matki Bożej klasztoru Kijowsko-Pieczerskiego. Na zamówienie syna – wojewody kijowskiego, księcia Wasyla Konstantego Ostrogskiego, nad miejscem pochówku w 1579 roku został zbudowany marmurowy pomnik nagrobny (którego autorem był, prawdopodobnie, rzeźbiarz H. Horst). Jest to jeden z nielicznych pomników na terenie Ukrainy, którego schemat kompozycyjny odpowiadał typowi ówcześnie stosowanych w Europie renesansowych nagrobków ściennych. Pomnik wraz z soborem został zburzony w 1941 roku.
Konieczność odtworzenia tego pomnika nagrobnego warunkuje koncepcja odnowienia w całej objętości soboru Zaśnięcia Marki Bożej, w tym, również wykończenia architektonicznego i artystycznego jego przestrzeni wewnętrznych.
Ukraińscy i litewscy naukowcy i architekci niejednokrotnie wnosili propozycje odtworzenia pomnika nagrobnego księcia Konstantego Ostrogskiego w soborze Zaśnięcia Matki Bożej klasztoru Kijowsko-Pieczerskiego.
W 2014 roku Petras Vaitiekūnas, Ambasador nadzwyczajny i pełnomocny Republiki Litewskiej na Ukrainie, zainicjował odtworzenie utraconego nagrobka ukraińsko-litewskimi siłami.
W sprawie odtworzenia nagrobka Rezerwat poinformował ministerstwo kultury Ukrainy (list z dn. 30.10.2014 r. Nr 04/22-224) oraz ministerstwo spraw zagranicznych Ukrainy (list z dn. 20.11.2014 r. Nr 04/22-235).
W 2015 roku wybrano rzeźbiarzy – wykonawców projektu. Ze strony ukraińskiej są to członkowie Ukraińskiego Narodowego Związku Artystów Oles Sidoruk i Boris Krilov. Republikę Litewską reprezentuje rzeźbiarz Arūnas Sakalauskas – profesor, oraz kierownik katedry Wzornictwa Wizualnego Wydziału w Kłajpedzie Wileńskiej Akademii Sztuk Pięknych.
W 2015 roku ukraińscy architekci i historycy omówili szczegóły projektu „Odtworzenie pomnika nagrobnego księcia Konstantego Ostrogskiego w Soborze Uśpieńskim (Zaśnięcia Matki Bożej) Narodowego Kijowsko-Pieczerskiego Rezerwatu Historyczno-Kulturalnego“. W to omówienie zaangażował się dziekan Wydziału Historycznego Uniwersytetu Wileńskiego, profesor A. Bumblauskas.
Konsultacji naukowych oraz pomocy organizacyjnej udzielili również znani polscy specjaliści – Jerzy-T. Petrus, wicedyrektor narodowej instytucji kultury „Zamek Królewski na Wawelu“ oraz Andrzej Betlej, dyrektor Muzeum Narodowego w Krakowie.
Dn. 13 października 2015 r. w Narodowym Kijowsko-Pieczerskim Rezerwacie Historyczno-Kulturalnym odbyło się publiczne omówienie pomnika nagrobnego księcia Konstantego Ostrogskiego. Uczestniczyli w nim przedstawiciele organizacji społecznych, naukowcy, architekci. Projekt oraz makieta rzeźby (skala 1:15) spotkały się z powszechną aprobatą.
Tekst napisu na pomniku nagrobnym księcia Konstantego Ostrogskiego w soborze Zaśnięcia Matki Bożej Narodowego Kijowsko-Pieczerskiego Rezerwatu Historyczno-Kulturalnego został uzgodniony z instytutem Ukraińskiej Archeografii i Źródłoznawstwa im. M. S. Hruszewskiego Narodowej Akademii Nauk Ukrainy (list z dn. 23 maja 2016 roku).
Projekt pt. „Odtworzenie pomnika nagrobnego księcia Konstantego Ostrogskiego w Soborze Uśpieńskim (Zaśnięcia Matki Bożej) Narodowego Kijowsko-Pieczerskiego Rezerwatu Historyczno-Kulturalnego” uzyskał poparcie Zgromadzenia Parlamentarnego Sejmu i Senatu Rzeczypospolitej Polskiej, Sejmu Republiki Litewskiej, Rady Najwyższej Ukrainy (odbyło się w dn. 30-31 maja 2016 r.). Deputaci Zgromadzenia Parlamentarnego zwrócili się do krajów członkowskich Zgromadzenia z wnioskiem o maksymalne poparcie realizacji tego projektu.
Dokumentację projektową uzgodniono z Ministerstwem Kultury Ukrainy (listy z dn. 27.07.2016 r. oraz Nr 629/10/61-16). Kolejnym etapem odtworzenia pomnika w 2016 roku stała się produkcja jego modelu rzeźbiarskiego w skali 1:5.
Dn. 7 września 2016 r. podczas prezentacji w Kancelarii Rządu Republiki Litewskiej projektu odtworzenia pomnika nagrobnego księcia Konstantego Ostrogskiego w soborze Zaśnięcia Matki Bożej, której przewodniczył wicekanclerz oraz wiceministrowie obrony, spraw zagranicznych oraz kultury, projekt ten został podtrzymany jednogłośnie.
Dn. 14 września 2016 r. Komitet Spraw Zagranicznych Sejmu Republiki Litewskiej poprał projekt pt. „Odtworzenie pomnika nagrobnego księcia Konstantego Ostrogskiego w Soborze Uśpieńskim (Zaśnięcia Matki Bożej) Narodowego Kijowsko-Pieczerskiego Rezerwatu Historyczno-Kulturalnego”.